تعریف بازارهای مالی یا بازار سرمایه

تعریف بازارهای مالی یا بازار سرمایه

اقتصاد هرچند علمی با گستردگی و پیچیدگی زیاد است. اما در واقع علمی ساده است. بازار سرمایه یا بازارهای مالی هم یکی از اصطلاحات این علم است، از دیگر اصطلاحات رایج این شاخه دانشی می‌توان از بازار پول، بازار بورس، بازار طلا، بورس طلا و بورس اوراق بهادار نام برد.نام بازار، مکانی را در ذهن شکل می‌دهد که باید در آنجا حضور فیزیکی داشته باشید و خرید و فروش را انجام دهید. امروزه با توجه به پیشرفت‌های که صورت گرفته در تعریف بازارهای مالی یا بازار سرمایه، بازارهایی را به شما معرفی می‌کنیم.که بدون حضور فیزیکی می‌توانید معامله کنید.

تعاریف مربوط به بازار سرمایه

تعریف بازار

به مجموعه‌ای از خریداران بالقوه و بالفعل یک کالا یا خدمت بازار گفته می‌شود. از نظر تاریخی، به محلی گفته می‌شود که خریداران و فروشندگان برای مبادله کالا یا خدمات به آن مراجعه می‌کنند. اما اقتصاددانان به مجموعه خریداران و فروشندگانی که به خرید و فروش کالا یا خدمات خاصی مبادرت می‌کنند، بازار می‌گویند.

برای مثال بازار معاملات سهام در سطح جهانی، بازاری است که عملیات خرید و فروش در آن از طریق شبکه‌های مخابراتی بین‌المللی انجام می‌شود و مکان معینی ندارد. در حقیقت بازار یک مکانیزم است که این امکان را به خریداران و فروشندگان می‌دهد تا به معامله دارایی‌های خود بپردازند. این دارایی ممکن است فیزیکی (مانند املاک) یا مالی (مانند اوراق بهادار) باشد.
براساس تعریف دومنیک سالواتوره، بازار مکان و یا موقعیتی است که در آن خریداران و فروشندگان، کالا، خدمات و منابع را خرید و فروش می‌کنند. برای هر کالا، خدمت یا منبع که قابلیت معامله داشته باشد، بازاری وجود دارد. در تعریف سالواتوره هم مشاهده می‌شود که بازار می‌تواند یک محل مادی و فیزیکی یا موقعیتی برای انجام معامله باشد.

تعریف سرمایه

سرمایه یک اصطلاح گسترده است که شامل هر نوع از دارایی های مالی یا ارزش دارایی های مالی نظیر وجه نقد موجود در حساب‌های بانکی، همین‌طور کارخانه‌ها، ماشین آلات و تجهیزاتی که برای تولید در اختیار شرکت ها است، می‌شود. سـرمایه می‌تواند معانی مختلفی داشته باشد. معنی دقیق آن به مفهومی که واژه ســرمایه در آن مورد استفاده قرار می‌گیرد، بستگی دارد. به منابع مالی مورد استفاده سـرمایه می گوییم.

تعریف ابزار مالی

در علم اقتصاد به هر چیزی که دارای ارزش باشد. و بتوان آن را معامله کرد. ابزار مالی نام دارد. از جمله ابزارهای مالی می‌توان به پول نقد، ارز، سهام، دارایی، بدهی و وام اشاره کرد. هر نوع مدرکی که نشان می‌دهد فرد، در سود شرکت یا نهادی شریک است نیز ابزار مالی به حساب می‌آید. امروزه با توجه به تکنولوژی‌های نوین، بیشتر ابزارهای مالی به صورت الکترونیکی عرضه می‌شوند.عموما شامل :

• اسناد خزانه (اوراق بهادار کوتاه مدت با سه ماه، شش ماه یا یکسال)
• پذیرش بانکی (دستور پرداخت مبلغی معین در تاریخی مشخص)
• گواهی سپرده، اوراق تجاری (نوعی اوراق قرضه کوتاه مدت با سررسید ۲۷۰ روز یا کمتر)
• قرادادهای بازخرید
• دلار و یورو

بازار پول

بازاری برای داد و ستد پول و دیگر دارایی‌های مالی جانشین نزدیک پول است.که سررسید کمتر از یکسال دارند. به عبارت صحیح‌تر بازار پول به عنوان بازار ابزارهای مالی کوتاه‌مدت با ویژگی اندک بودن ریسک عدم پرداخت، نقدشوندگی بالا و ارزش اسمی زیاد نام برد.

تعریف بازار سرمایه

به بازاری که افراد و موسسات کالا، اوراق بهادار و دیگر دارایی‌های قابل معامله را عرضه می‌کنند. و طبق اصول اقتصادی عرضه و تقاضا، با خریداران مبادله می‌کنند. بازار مالی نامیده می‌شود. و در آن خرید و فروش ابزارهای مالی نظیر اوراق قرضه یا اوراق بهادار با سررسید بیشتر از یک سال و دارایی‌های بدون سررسید، انجام می‌شود. 

بازار سرمایه بزرگ‌تر از بازار پول است و اهمیت بسیار زیادی در جمع آوری و تامین منابع لازم برای سرمایه‌گذاری واحدهای مختلف تولیدی دارد.مانند بازار سهام، بازار اوراق قرضه، بازار فارکس و بازار مشتقه را نام برد.و بازار سرمایه از نظر مرحله عرضه اوراق بهادار، خود به دو دسته بازار اولیه (بازار دست اول) و بازار ثانویه (بازار دست دوم) تقسیم می‌شود.

بازار اولیه

بازاری است که در آن سهام یک شرکت یا واحد اقتصادی برای اولین بار در آن عرضه و منتشر می‌شود. عایدی حاصل از عرضه این سهام، منبعی در تامین مالی آن شرکت یا موسسه خواهد بود. از آن‌جا که در بازار اولیه، سهام برای اولین بار به خریداران و متقاضیان عرضه می‌شود، فروشنده اوراق بهادار در حقیقت همان ناشر اوراق بهادار خواهد بود.

بازار ثانویه

با اتمام عرضه اولیه یک سهم در بازار اولیه، برای ادامه معاملات آن سهم، بازار دیگری به نام بازار ثانویه وجود دارد. به منظور خرید و فروش اوراق منتشره در بازار اولیه بوحود آمده است. و در راستای افزایش قابلیت نقدشوندگی آن تشکیل شده است.
در بازار ثانویه طرفین معامله این امکان را پیدا می‌کنند. درمعاملات انجام شده خود ، تجدید نظر نمایند. با خرید و فروش دوباره یا چندباره، تعداد آن را افزایش و یا کاهش دهند. و یا اوراق دیگری در سهم دیگری تهیه کنند. دفعات انجام معامه در بازار ثانویه محدودیتی ندارد، این ویژگی بازار ثانویه موجب می‌شود تا نقدشوندگی ابزارهای مالی با جابه‌جا شدن مالکیت آن‌ها، قدرت بیشتری پیدا کند.

انواع بازار ثانویه

این بازار بر این اساس که چه نوع سهمی در چه محلی مبادله می‌شود، به چهار بازار تقسیم می‌شود:

بازار اول :

مربوط به معاملات سهام شرکت‌های بورسی که در بورس انجام می‌شود.

بازار دوم :

مربوط به معاملات سهام شرکت‌های غیربورسی که در فرابورس انجام می‌شود.

بازار سوم :

مربوط به معاملات سهام شرکت‌های بورسی که در فرابورس انجام می‌شود.

بازار چهارم :

بازاری بدون کارگزار و معامله‌گر و مربوط به معاملات خصوصی است که توسط شبکه‌های الکترونیکی و بین سرمایه‌گذاران نهادی و عادی صورت می‌گیرد.نهادها به منظور پرهیز از پرداخت هزینه‌های مربوط به کارگزاری، عموماً معاملات عمده و بلوک خود را در بازار چهارم انجام می‌دهند.

انواع بازارهای مالی بر اساس نوع دارایی

بازارهای مالی به لحاظ نوع دارایی به سه بخش تقسیم می‌شوند:

بازار سهام :

سـهام شـرکت های سهامی پذیرفته شده در بورس مورد معامله قرار می‌گیرد.

بازار اوراق بدهی :

برای دادوستد ابزارهای با درآمد ثابت (اوراق قرضه) در نظر گرفته شده است.

بازار ابزارهـای مشـتقه:

بـازاری که در آن ابزارهـای مشتقه که مبتنـی بـر دارایـی هـای مـالی یـا فیزیکی هستند، مانند اختیار معامله و قرارداد آتی مورد معامله قرار می‌گیرند.

تفاوت میان بازار سرمایه و بازار پول چیست؟

بازار سرمایه و بازار پول تفاوت‌های اساسی با یکدیگر دارند. مهمترین تفاوت آن‌ها در مدت زمان سرمایه‌گذاری است. در بازار پول معمولا با افق زمانی کوتاه مدت سرمایه‌گذاری می‌شود، در حالی‌که در بازار سرمایه اینگونه نیست و سرمایه‌گذاری با دید بلندمدت انجام خواهد شد.
حق مالکیت دیگر تفاوت مهم این دو بازار با یکدیگر به شمار می‌رود. شرکتی که سهام خود را در بورس عرضه کرده است، در واقع بخشی از مالکیت شرکت را به سهامدارن خود واگذار می‌کند. در این بازار دارنده سهام به نوعی در مالکیت شرکت نیز سهیم خواهد بود. این در حالی است که در بازار پول بحث مالکیت مطرح نیست.
استفاده از بازارهای مالی متفاوت دیگر تفاوت بازار سرمایه و بازار پول است. ابزارهای بازار پول بیشتر شامل مواردی چون اسناد خزانه، گواهی سپرده، وام با وثیقه و … می‌شود، در حالی‌که بازار سرمایه از ابزارهایی چون اوراق بهادار، اوراق قرضه و اوراق مشارکت استفاده می‌کند.

سخن پایانی

در این مطلب به این موضوع پرداختیم که تعریف بازارهای مالی یا بازار سرمایه چیست و گفتیم بازارهای مالی از نظر سررسید تعهدات مالی، به دو گروه عمده بازار پول و بازار سرمایه تقسیم می‌شوند. بازار سرمایه، بازاری برای خرید و فروش ابزارهای مالی چون اوراق قرضه یا اوراق بهادار با سررسید بیشتر از یک سال و دارایی‌های بدون سررسید است.