طرز تهیه سمنو ، خواص سمنو و اهمیت آن در سلامتی
سَمَنو یا سمنک، یا سومالک یا در شیراز تحت عنوان سَمَنی خوردنی چسبنده و شیرینی است. که از جوانه گندم و آرد درست می‌کنند. آثار قدیمی نشان میدهد. خاستگاه این خوراکی به دوران ساسانی برمی‌گردد. از آن به عنوان برکت زمین یاد می‌شود و معمولاً در ماه اول بهار به عنوان عضوی از سفره هفت سین پخته می‌شود. پامیشا در این مقاله طرز تهیه سمنو ، خواص سمنو و اهمیت آن در سلامتی را توضیح می دهد.
سمنو در طب سنتی ایرانی جایگاه ویژه‌ای دارد. و شاید فکر کنید که در سایر نقاط دنیا مصرف ندارد. جوانه گندم یکی از مقوی‌ترین مواد غذایی‌ست و سمنو بر پایه آن تهیه می‌شود. جوانه گندم در سراسر جهان به شکل‌های مختلفی مصرف می‌شود. که سمنو یکی از خوشمزه‌ترین روش‌ها برای بهره‌بردن از این ماده غذایی مفید و ارزشمند است.
خواص و فواید سمنو
- به دلیل داشتن آرد گندم و جوانه ی گندم مملو از ویتامین E می باشد. همانطور که می دانید این ویتامین یکی از بهترین ویتامین ها برای حفظ سلامت پوست و مو می باشد.
- دارای مقدار زیادی ویتامین‌های گروه B می باشد که این ویتامین ها موجب افزایش حجم موها شده و از ریزش مو و موخوره پیشگیری می‌کند.
- یکی از مقوی ترین خوراکی ها برای خانم ها باردار می باشد. ویتامین های موجود در سمنو از نقص سیستم عصبی جنین پیشگیری می‌کند و علاوه بر آن موجب سلامتی مادران باردار می شود. همچنین آهن موجود در برای درمان کم خونی و فقر آهن خانم های باردار بسیار مفید می باشد.
- دارای فیبر زیادی است که همین موضوع موجب درمان یبوست در خانم ها باردار می شود.
سمنو در دسته خوراکی ها و میان وعده های سالمی هست. که خواص فراوانی دارد.
- باعث افزایش شیر در مادران شیرده می‌شود و نوزادان آن‌ها را بسیار قوی می‌کند.
- خوردن سمنو موجب کاهش بی‌خوابی، درمان بیماری هایی همچون: سوء هاضمه، پارکینسون، بیماری‌های ریوی، ضعف حافظه، واریس، سرگیجه، هپاتیت و بیماری‌های اعصاب می‌شود.
- سمنو به علت داشتن فیبر بالا برای لاغری گزینه ی بسیار فوق العاده است، زیرا خوردن مقدار کمی از آن تا ساعت‌ها موجب سیری شده و از گرسنگی و پرخوری جلوگیری می‌کند.
- میزان فیبر بالای موجود در این خوراکی فوق العاده موجب بهبود سوءهاضمه و هضم بهتر غذا می‌شود. افرادی که دچار معده درد می‌شوند و همچنین کسانی که زخم معده دارند، سمنو میل کنند تا از تاثیر این خوراکی فوق العاده بهره مند شوند.
- سمنو دارای مقدار زیادی ویتامین C است. که همین باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود و در این شرایط که همه ی ما با بیماری کرونا دست و پنجه نرم می کنیم می تواند بسیار به ما کمک کند.
- بتاکاترون سمنو باعث پیشگیری از آسیب‌های بینایی و عصبی در چشم شده و به سلامت چشم کمک می‌کند.
مهم‌ترین خواص سمنو برای سلامتی و تندرستی
فواید سمنو باعث شده است تا این دسر خوش‌طعم به یکی از نمادهای اصلی مهم‌ترین جشن باستانی ایرانیان یعنی نوروز تبدیل شود. سمنو یک میان‌وعده سالم است و برای داشتن یک برنامه غذایی مغذی‌تر می‌توانید این دسر خوشمزه را جایگزین کیک و بیسکوییت‌های شرکتی کنید. در تهیه سمنو از هیچ شیرین‌کننده‌ای استفاده نمی‌شود و طعم شیرینی طبیعی آن از جوانه گندم سرچشمه می‌گیرد.
طبخ سمنو در خانه حدود ۴ روز زمان لازم دارد تا شیرینی جوانه گندم به‌آرامی آزاد شود. برای حفظ خواص سمنو، فرایند پخت باید با حرارت ملایم انجام شود. سمنو سرشار از ویتامین E است؛ ویتامینی که از آن به‌عنوان اکسیر زیبایی و جوانی یاد می‌شود. عمده خواص سمنو به دلیل وجود مقادیر بالای ویتامین E است، اما فواید سمنو تنها از وجود این ویتامین ناشی نمی‌شود. سمنو دارای طبعی گرم و معتدل است و می‌توان گفت که مصرف به‌اندازه آن هیچ مشکلی برای افراد ایجاد نمی‌کند.
یون‌های فلزی مهم و مفید زیادی مانند روی، کلسیم، پتاسیم و فسفر در سمنو وجود دارند که نقش مهمی در سلامت انسان ایفا می‌کنند. وجود فولات و فیبر هم از دیگر دلایل مهم برای اثبات خواص سمنو هستند و می‌دانیم که این ترکیبات تاثیر زیادی در واکنش‌های متابولیک بدن دارند. جوانه گندم و سمنو دارای مقادیر زیادی تیامین یا همان ویتامین B۱ هستند و نقش ویتامین‌های گروه ب بر هیچکس پوشیده نیست. در ادامه به بررسی بیشتر خواص و مضرات سمنو پرداخته شده است.
فواید سمنو برای سیستم ایمنی
سمنو سرشار از آنتی‌اکسیدان‌هاست و می‌تواند مقاومت سیستم ایمنی بدن انسان را در مقابل رادیکال‌های آزاد محیطی یا رادیکال‌های حاصل از واکنش‌های متابولیسمی، افرایش دهد. فسفر یکی دیگر از مواد اصلی موجود در سمنو است که وجود آن برای ترمیم آسیب‌های بافتی ضرورت دارد.
زینک یا روی، یکی از مواد مهم موجود در سمنو است که وجود آن موجب افزایش مقاومت بدن در مقابل عفونت‌های ویروسی و سرماخوردگی‌های معمولی می‌شود. یکی دیگر از خواص سمنو برای تقویت سیستم ایمنی، مربوط به وجود مقادیر بالایی از منیزیوم است. عنصر منیزیوم نقش قابل توجه و مهمی در تقویت سیستم ایمنی، تراکم استخوان و بهبود وضعیت سیستم قلبی و عروقی ایفا می‌کند.
خواص سمنو برای زیبایی و سلامت پوست و مو
مصرف سمنو به‌صورت خوراکی و استفاده از آن در ماسک‌های گیاهی از گذشته تا کنون بین ایرانی‌ها مرسوم بوده است. فواید سمنو برای پوست و مو ناشی از وجود مقادیر بالایی از ویتامین E در این دسر خوشمزه است. برای استفاده بهتر از این خاصیت، توصیه می‌شود در مراحل اولیه پخت سمنو مقداری از روغن جوانه گندم را از آن جدا کنید.
روغن جوانه گندم موجود در سمنو می‌تواند به عنوان یک مرطوب‌کننده قوی برای پوست و مو عمل کند. این روغن را می‌توان قبل یا بعد از استحمام استفاده کرد تا از آسیب‌های ناشی از حرارت سشوار جلوگیری شود. این روغن می‌تواند از وزشدن مو جلوگیری کند و لطافت موها را افزایش دهد.
وجود ویتامین A یکی دیگر از علل فواید سمنو برای زیبایی و شادابی پوست صورت و بدن است. ویتامین A از پیری زودرس جلوگیری می‌کند و مصرف آن برای حفظ رطوبت پوست ضرورت دارد. ویتامین‌های E و A در کنار زینک موجود در سمنو می‌توانند به شفافیت پوست، افزایش رشد مو و استحکام ناحن‌ها کمک کنند.
تاثیر سمنو در بهبود وضعیت سیستم گوارش
از مهم‌ترین خواص سمنو، بالابودن مقدار فیبر موجود در آن است. فیبر نقش بسیار پررنگی در بهبود وضعیت گوارشی و هضم غذا دارد. فیبرها در بدن انسان جذب نمی‌شوند؛ اما مصرف آن‌ها برای سیستم گوارش انسان ضروری‌ست. مصرف فیبر می‌تواند از بروز سرطان کولون جلوگیری کند؛ چرا که فیبر حرکات دودی روده را تسریع می‌کند .
شاید بگویید فیبر فقط در میوه‌ها و سبزیجات وجود دارد و یک دسر قندی نمی‌تواند فیبر داشته باشد. فراموش نکنید سمنو قبل از این که یک دسر محسوب شود، نوعی داروی گیاهی در طب سنتی ایرانی‌ست. سمنو کاملا گیاهی‌ست و از گندم تهیه می‌شود. سمنو تقریبا شامل تمام خواص موجود در جوانه گندم است. برای حفظ خواص جوانه گندم باید سمنو با کم‌ترین حرارت ممکن طبخ شود تا پروتئین‌ها و مواد مغذی اصلی آسیب نبینند.
نقش سمنو در سلامتی استخوان‌ها و مفاصل
کمک به استحکام استخوان‌ها و سلامت مفاصل از جمله خواص سمنو است. سمنو و جوانه گندم دارای مقدار زیادی کلسیم هستند که نقش مهمی در استحکام استخوان‌ها دارند. فواید سمنو برای افرادی که در معرض پوکی استخوان قرار دارند بسیار زیاد است و پیشنهاد می‌کنیم این دسر مقوی را در برنامه غذایی خود جای دهند.
خانم‌ها می‌توانند از خواص سمنو برای پیشگیری از مشکلات مربوط به دوران یائسگی استفاده کنند. ممکن است در زمان یائسگی تراکم استخوان‌های خانم‌ها تحت تاثیر قرار گیرد. برای جلوگیری از این مشکلات به خانم‌ها توصیه می‌شود تا از مواد غذایی دارای کلسیم و مکمل‌های مخصوص استفاده شود.
فواید سمنو برای کم خونی
سمنو دارای مقدار زیادی اسید فولیک است و می‌دانیم وجود اسیدفولیک برای عملکرد صحیح ویتامین‌های B۹ و B۱۲ ضرورت دارد. این دو ویتامین مهم‌ترین نقش را در فرایند خونسازی برعهده دارند. آهن هم به مقدار قابل توجهی در سمنو وجود دارد که در کنار اسیدفولیک به فرایند خونسازی کمک می‌کند. که در مقاله طرز تهیه سمنو ، خواص سمنو و اهمیت آن در سلامتی توضیح داده می شود.
فواید سمنو در زمان بارداری
وجود اسیدفولیک برای مادران باردار و مادران شیرده امری بسیار مهم است؛ چرا که اسیدفولیک برای بسته‌شدن صحیح لوله عصبی جنین و تکامل مغز ضروری‌ست. به مادران باردار توصیه می‌شود در طول دوران بارداری و مخصوصا در سه ماه اول از مکمل‌های اسیدفولیک و مواد غذایی دارای آن استفاده کنند.
خواص سمنو برای کاهش وزن و لاغری
مصرف سمنو به افرادی که قصد دارند. وزن خود را کاهش دهند، توصیه می‌شود. سمنو باعث کاهش اشتها می‌شود. و به دلیل انرژی‌زایی بالا، افراد برای مدت بیشتری احساس سیری می‌کنند. خواص سمنو تنها زمانی موثر واقع می‌شود. که به مقدار مناسب مصرف شود. و زیاده‌روی در مصرف آن می‌تواند چاق‌کننده باشد.
فواید سمنو برای بیماران مبتلا به دیابت
قند موجود در سمنو کاملا طبیعی‌ست؛ به همین دلیل به افراد دیابتی توصیه می‌شود به‌جای استفاده از قندهای مصنوعی و دسرهای کارخانه‌ای، سمنو میل کنند. قند سمنو که از جوانه گندم حاصل شده است، مالتوز نام دارد. مالتوز نسبت به قند معمول مورد استفاده یعنی ساکارز، شیرینی کمتری دارد و برای مصرف افراد دیابتی مناسب‌تر است.
افراد مبتلا به دیابت یا کسانی که در معرض خطر این بیماری قرار دارند، نباید در مصرف سمنو زیاده‌روی کنند. رعایت اعتدال در مصرف سمنو برای این افراد بسیار مهم است.
مدت زمان هضم سمنو
هر کدوم از خوراکی هایی که شما به صورت روزانه میل می کنید. از زمانی که وارد معده می شوند. تا زمانی که جذب و فضولاتش دفع می شود. یه مدت زمانی رو شامل میشه که این مدت زمان بسته به نوع غذا و عملکرد دستگاه گوارش متفاوت هستند. و غالبا بین 24 تا 72 ساعت زمان لازم است.که غذا هضم شود.
اگر غذایی که می خورید و بعدش سبک و راحت می خوابید. یعنی این غذا راحت هضم و جذب بدنت شده است. ولی اگه بعد از مصرف حس سنگینی به شما دست میدهد. یعنی اینکه هضم غذا مدت زمان بیشتری نیاز دارد. بنابراین از آنجایی که بعد از مصرف سمنو حس سنگینی دارید و تا ساعت ها گرسنه نمی شوید. نشان می دهد. که هضم سمنو نسبت به سایر خوراکی ها و غذاها کمی زمانبر هست. و اتفاقا به خاطر همین خاصیت دیر هضم بودنش هست. که سمنو برای لاغری مفیدهست.
میزان کالری موجود در سمنو
درسته که سمنو برای لاغری مفیده اما فراموش نکنید. که سمنو یه غذای سنگین و شیرینه و با وجود اینکه شیرینیش کاملا طبیعی و ارگانیک هست. ولی باز هم با تمام این اوصاف مصرف بیش از حدش اتفاقا می تواند. نتیجه ی عکس داشته باشد و باعث چاقی و اضافه وزن بشود. اما میزان کالری موجود در سمنو چقدرهست؟
اگه شما توی یه وعده غذایی از 100گرم سمنوی طبیعی و ارگانیک استفاده کنید نزدیک به:
- بین 270 تا 300 گرم کالری
- 52 گرم کربوهیدرات
- 6 گرم پروتیین وارد بدن خودت کردی
طرز تهیه سمنو با جوانه گندم
آماده‌سازی و مقدمه‌چینی سمنو به اندازه‌ی پختنش دقت و توجه لازم دارد. به این صورت که گندم‌های سالمی انتخاب می‌شوند که قابلیت سبز شدن داشته باشند.
مواد لازم برای تهیه سمنو خانگی
- گندم برای جوانه زدن – 1 کیلوگرم
- آب – به مقدار لازم
- آرد جوانه گندم یا آرد کامل سبوس دار سنگک – 2 کیلوگرم
در ابتدا باید گفت که برای شیرینی سمنو از هیچ شیره یا شکری استفاده نمی‌شود. بلکه شیرینی سمنو به علت وجود عصاره جوانه گندم است.
برای انتخاب گندم مخصوص پخت سمنو توجه داشته باشید. که گندمی را باید انتخاب کنید که قابلیت سبز شدن داشته باشد.
مرحله اول:
در مرحله ی اول پخت سمنو، ابتدا گندم پوست نگرفته یا گندم مخصوص سبزه را پاک کنید. و سپس آن را شسته و خیس کنید. توجه داشته باشید، آب گندم را روزی ۴ تا ۵ بار عوض کنید. و این کار را تا جوانه زدن گندم تکرار کنید.
پس از جوانه زدن گندم، گندم را در ظرفی بزرگ پهن کنید و آن را در جای تاریک بگذارید و روزی 3 تا 4 بار بر روی آن آب بریزید تا جوانه های سفید رنگ آن رشد کند.
معمولا پس از گذشت دو روز ریشه های گندم رشد می کند و سبز می شود. توجه داشته باشید رنگ گندم‌های نیشک زده باید سفید و نقره ای روشن باشد. اگر مدت بیشتری گندم را بگذارید. تا رنگ جوانه‌ها به سبز تیره برسد. سمنوی شما تلخ می‌شود.
مرحله دوم:
پس از آماده شدن گندم ها، آن ها را در چرخ گوشت و یا غذاساز بریزید تا خرد شوند و سپس در ظرف بزرگی در آب بریزید تا شیره ی جوانه را بتوانید بگیرید.
جوانه های چرخ شده را داخل صافی بریزید تا شیره آن جدا شود.
در مرحله بعدی تفاله‌های گندمی که از صافی رد کرده‌اید. را با کمی آب دوباره وارد غذاساز کنید. و باز هم از گندم‌ها را از صافی رد کنید.
مرحله سوم:
در این مرحله آرد جوانه یا آرد سنگک را با شیره به دست آمده مخلوط کنید. و روی حرارت بگذارید و مرتب هم بزنید.
توجه داشته باشید. در پخت سمنو هم زدن یکی از مهم ترین فوت و فن ها است که باید به آن توجه داشته باشید. چرا که گندم فورا ته نشین می‌شود. و بوی سوختگی می‌گیرد، پس مدام هم زدن را ادامه دهید. توصیه می کنیم برای پخت سمنو دورهم جمع شوید. و به نوبت سمنو را هم بزنید تا خسته نشوید.
انقدر سمنو را هم بزنید. تا زمانی که به نقطه جوش برسد. در حدود 30 تا 40 دقیقه زمان نیاز است. که سمنو به نقطه جوش برسد و رنگ آن تیره شود.
هنگامی که سمنو جوشید و رنگ آن تیره شد. حرارت اجاق گاز را روی متوسط قرار بدهید و زیر دیگ سمنو شعله پخش کن قرار دهید تا آب سمنو بخار شود.
مرحله چهارم:
در این مرحله دیگر لازم نیست که به صورت مداوم سمنو را هم بزنید، فقط کافی است. که هر چند دقیقه یک بار دیگ سمنو را هم بزنید تا سمنو ته نگیرد.
پس از گذشت دو ساعت که سمنو با شعله متوسط به جوشیدن خود ادامه داد. و به غلظت مناسبی رسید، دم کنی را بر روی قابلمه قرار بدهید و درب دیگ سمنو را ببندید تا دم بکشد.
توجه داشته باشید اگر متوجه شدید غلظت سمنو بسیار بالاست و سمنو سفت شده، می‌توانید کمی آب داخل آن بریزید و بگذارید که بجوشد.
مدت پخت سمنو معمولا 15 تا 18 ساعت است، پس از سپری شدن این زمان آن را روی حرارت بسیار ملایم به مدت 4 تا 6 ساعت دم کنید.
چند نکته برای تهیه ی سمنوی بهتر
سعی کنید برای پخت سمنو از گندم مرغوب استفاده نمایید زیرا کیفیت گندم در طعم نهایی سمنو تاثیر بسزایی دارد.
اگر مایل هستید سمنویی که می‌پزید به رنگ قرمز در بیاید، آن را در دیگ مسی بپزید در غیر این صورت سمنوی شما قهوه‌ای می‌شود.
توجه داشته باشید، جنس پارچه‌ای که گندم‌ها را در آن می‌پیچید حتما به صورت خالص و کامل باید نخ باشد. پارچه‌ای که نایلون درون آن داشته باشد، نمی‌تواند به صورت مداوم خیس و نمناک بماند و گندم های شما را خراب می کند.
در مرحله‌ای که گندم‌ها درون پارچه پیچیدید، حتما آن را روی یک آبکش بگذارید تا آب درون ظرفش جمع نشود زیرا این موضوع موجب ترش شدن سمنوی شما می شود.
توجه داشته باشید در مراحل ابتدایی تهیه ی سمنو اگر انقدر گندم‌ها را روی پارچه بگذارید. که ساقه آن سبز شود، سمنوی شما تلخ می‌شود و از شیرینی آن کاسته می‌شود، پس قبل از سبز شدن جوانه گندم و تبدیل آن به سبزه سفره هفت سین آن را جمع کنید.
چند نکته مهم برای نگهداری سمنو خانگی
اگر قصد دارید از سمنو برای زمان طولانی مثل 3 تا 4 ماه نگهداری کنید، سمنویی غلیظ بپزید. و به هیچ عنوان به آن آب اضافه نکنید. تا سمنو کپک نزند و مدت زمان زیادی ماندگاری داشته باشد.
سمنو را برای مدت زمان طولانی می‌توانید در فریزر نگه دارید. فقط کافی است. که آن را در یک ظرف مناسب پلاستیک بریزید و فیریز کنید. فقط مراقب باشید. که سمنو را در جایی قرار ندهید. که بوی مرغ و ماهی به خود بگیرد. در هنگام مصرف سمنو را از فریزر خارج کنید. داخل یک ظرف بریزید تا یخ آن کم کم آب شود.