کبد چرب چیست؟ پیشگیری و درمان کبد چرب

کبد چرب چیست؟ پیشگیری و درمان کبد چرب

کبد دومین عضو بزرگ در بدن و یکی از مهم ترین عضوها با عملکرد حیاتی است. کبد خود را توسط سلول هایی ترمیم و پاکسازی می کند. اما چربی زیاد در آن می تواند باعث التهاب، زخم و در نهایت سبب آسیب شود. مهم ترین وظیفه کبد پردازش مواد مغذی موجود در غذا و نوشیدنی ها است. نقش مهمی در پاکسازی بدن از سموم دارد. از اهمیت این عضو همین قدر بس که به تنهایی بیش از ۵۰۰ عملکرد حیاتی را انجام می‌ دهد. با مطالعه مقاله کبد چرب چیست؟ پیشگیری و درمان کبد چرب همراه پامیشا شوید.

کبد انسان یک عضو مهم در سیستم گوارش بوده که در قسمت راست بالای شکم و زیر غشاء دیافراگم قرار دارد. جگر انسان با گرفتن مواد مغذی از خون، مواد زاید مضر را تصفیه کرده و صفرا تولید می‌ کند. علاوه بر این ، کبد در متابولیسم و ذخیره‌ سازی مواد مغذی نقش دارد. و در فرآیند هضم و جذب غذاها تاثیرگذار است.

معرفی کبد انسان

جگر یا همان کبد بزرگترین غده بدن است و 1500 گرم وزن دارد و از دو بخش به نام لوب های راست و چپ تشکیل شده است. اکثر فعالیت های متابولیک یعنی سوخت و ساز بدن، ذخیره مواد معدنی و ویتامین ها، تبدیل آمونیاک به اوره و مهمتر از همه تصفیه خون توسط این غده انجام می شود. بنابراین به دلیل اهمیت بالای آن در بدن پامیشا قصد دارد. درباره نقش کبد در بدن مطالبی را ارائه نماید پس در ادامه با مقاله کبد چرب چیست؟ پیشگیری و درمان کبد چرب همراه باشید.

یک سوم خون کبد از بین شریان کبدی که از آئورت منشا می گیرد، تامین می شود. با فعالیت 20 درصد از کبد ادامه زندگی امکانپذیر خواهد بود. اما در صورتی که این غده از ادامه فعالیت باز ایستد فقدان آن حداکثر در عرض 24 ساعت منجر به مرگ خواهد شد.

در صورتی که این عضو حیاتی در ادامه فعالیت خود با مشکلی مواجه شود. موجب بروز مشکلاتی ناشی از مصرف برخی از مواد غذایی، حساسیت، احساس خستگی، سردرد، مشکلات مشکلات پوستی، افزایش وزن و ابتلا به برخی بیماری های کبدی نظیر کبد چرب خواهد شد.

کبد کجاست؟

به طور کلی این اندام را نمی‌توانید با لمس کردن ناحیه شکمی احساس کنید، چرا که قفسه سینه آن را به طور کامل محافظت می‌کند. این عضو تقریبا در یک چهارم بالایی سمت راست حفره شکمی و زیر پرده دیافراگم قرار دارد. حدود دو سوم کبد انسان در زیر دنده‌ های راست و یک سوم آن زیر دیافراگم قرار دارد. کبد از طریق مجرای صفراوی به کیسه صفرا متصل است. همچنین از طریق یک شبکه‌ پیچیده از رگ‌ های خونی به سایر اعضای بدن متصل است. این رگ‌ ها خون، مواد مغذی و اکسیژن را به کبد می‌ رسانند. همچنین، خون تصفیه شده، مواد زائد و سموم را از کبد خارج می‌ کنند.

این اندام چیزی حدود ۱.۴۴ تا ۱.۶۶کیلوگرم وزن دارد، یعنی می‌توان گفت به اندازه یک توپ فوتبال است. البته باید بدانید اندازه آن در مردان به دلیل جثه بزرگتری که دارند کمی بیشتر از زنان است. همچنین خوب است بدانید از این عضو به عنوان سنگین‌ترین اندام داخلی بدن یاد می‌شود. برخی بیماری‌های زمینه‌ای نیز می‌توانند منجر به بزرگ شدن آن شوند.

کبد انسان چگونه کار می‌کند؟

کار اصلی کبد این است که خون را از دستگاه گوارش قبل از انتقال آن به بقیه بدن فیلتر کند. کبد همچنین مواد شیمیایی سموم را متلاشی و متابولیزه می‌کند. بیش از یک لیتر خون در هر دقیقه از طریق کبد فیلتر می‌شود. که در حفظ تعادل و تنظیم هورمون‌های بدن نقش دارد. همچنین پروتئین‌های مهم برای لخته شدن خون را ایجاد می‌کند. خود کبد محل ذخیره گلوکز خون است. و گلوکز را تبدیل به گلیکوژن کرده و در خود ذخیره می‌کند. در صورت نیاز مجدداً گلیکوژن را تبدیل به گلوکز کرده و به جریان خون وارد می‌سازد. کبد محل ذخیره چربی‌ها، ویتامین‌ها، املاح معدنی مانند آهن، مس و فولات و سایر مواد مغذی است.

پس “کبد انسان” نقش‌های مهمی در بدن دارد که برخی از آن‌ها عبارتند از:

تولید صفرا

صفرا یک مایع زرد رنگ است که در هضم چربی‌ها نقش دارد. کبد روزانه حدود ۱ لیتر صفرا تولید می‌کند. صفرا از کبد به کیسه صفرا منتقل می‌شود. کیسه صفرا، صفرا را ذخیره می‌کند و در هنگام هضم غذا، صفرا را به روده‌ی کوچک می‌فرستد.

متابولیسم مواد مغذی

کبد مواد مغذی را از غذاها جذب می‌کند و آن‌ها را به شکلی تبدیل می‌کند که بدن بتواند استفاده کند. کبد کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها و پروتئین‌ها را متابولیزه می‌کند.

دفع سموم از بدن

کبد انسان سموم و مواد زائد را از خون پاک می‌کند و الکل، داروها و سایر سموم را از بدن دفع می‌کند.

تولید پروتئین‌های مهم

پروتئین‌های مهمی مانند آلبومین، پروترومبین و فیبرینوژن در کبد تولید می‌شوند. این پروتئین‌ها برای عملکرد صحیح بدن ضروری هستند.

ذخیره گلوکز و آهن

کبد، گلوکز را از خون جذب و آن را در خود ذخیره می‌کند. همچنین آهن را از غذاها گرفته و آن را در خود ذخیره می‌کند.

کبد چرب چیست و چه عواملی باعث ایجاد آن می‌شوند؟

داشتن مقداری کمی چربی در سلول‌های کبدی طبیعی است، اما اگر تجمع چربی در سلول‌های کبد افزایش پیدا کند و چیزی بیش از 5 درصد باشد این باعث می‌شود تا فرد به بیماری کبد چرب مبتلا شود.کبد چرب یکی از بیماری‌های شایع در جهان است، به طوری که حدود  ۲۵ درصد افراد از این بیماری رنج می‌برند.  این بیماری با چاقی، دیابت نوع 2 و سایر اختلالاتی که در برابر انسولین مقاومت نشان می‌دهند، مرتبط است. اگر این مشکل به درستی درمان نشود، می‌تواند به بیماری‌های جدی کبد و سایر مشکلات سلامتی تبدیل شود.

عوامل متعددی ممکن است باعث ایجاد کبد چرب شوند:

• چاقی: چاقی می‌تواند ذخیره چربی کبد را تقویت کند. مطالعات نشان می‌دهند که 30 تا 90 درصد از بزرگسالان چاق از کبد چرب رنج می‌برند. چاقی در دوران کودکی نیز ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد.
• چربی اضافی شکم: افرادی که وزن طبیعی دارند ممکن است در صورت داشتن چاقی احشایی دچار کبد چرب شوند. این افراد معمولا چربی زیادی در ناحیه کمر و پهلوها دارند.
• مقاومت به انسولین: مقاومت به انسولین و سطح بالای انسولین ذخیره چربی کبد را در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 و سندرم متابولیک افزایش می‌دهد.
• مصرف زیاد کربوهیدرات‌های تصفیه شده: مصرف مکرر کربوهیدرات‌های تصفیه شده باعث ذخیره چربی در کبد می‌شود، به ویژه هنگامی که مقادیر زیادی از آن توسط افراد دارای اضافه وزن یا مقاوم به انسولین مصرف می‌شود.
• مصرف نوشابه‌های شیرین: نوشابه‌های شیرین مانند نوشیدنی‌های انرژی زا سرشار از فروکتوز هستند، که این نیز باعث تجمع چربی کبد در کودکان و بزرگسالان می‌شود.
• اختلال در سلامت روده: تحقیقات اخیر نشان می‌دهند که عدم تعادل در باکتری‌های روده و سایر مسائل مربوط به سلامت روده ممکن است باعث ابتلا به این بیماری شود. 

انواع کبد چرب چیست؟

با دانستن انواع کبد چرب و درمان به موقع می‌توان از بروز مشکلات حادتر و بیماری‌های کبدی پیشگیری نمود. در زیر به انواع کبد چرب اشاره شده است:

کبد چرب غیر الکلی ساده (NAFLD )

این نوع کبد چرب بدان معنی است که شما در کبد خود چربی دارید، اما ممکن است هیچ التهابی در کبد یا آسیب به سلول‌های کبدی نداشته باشید. معمولاً این شرایط  بدتر نمی‌شود و مشکل یا بیماری کبدی خاصی ایجاد نمی‌کند.

استئاتوهپاتیت غیر الکلی (NASH)

این نوع بسیار جدی‌تر از کبد چرب ساده است. NASH به این معنی است که شما در کبد خود التهاب دارید. التهاب و آسیب سلول‌های کبدی که با NASH اتفاق می‌افتند، می‌توانند باعث مشکلات جدی مانند فیبروز، سیروز و سرطان کبد شوند.  حدود 20 درصد از افراد مبتلا به NAFLD دارای NASH هستند.

کبد چرب الکلی (ALD)  

 بیماری کبد چرب الکلی قابل پیشگیری است. معمولاً وقتی الکل مصرف نکنید، این بیماری بهبود می‌یابد. اگر مصرف الکل همچنان ادامه پیدا کند، ALD می‌تواند مشکلات جدی ایجاد کند.

از انواع بیماری‌های کبد چرب ALD می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بزرگ شدن کبد:  این همیشه علامتی ایجاد نمی‌کند، اما ممکن است فرد درد یا ناراحتی در سمت راست بالای شکم داشته باشید.
• هپاتیت الکلی: این بیماری باعث تورم در کبد  می‌شود و علایمی مانند تب، تهوع، استفراغ، درد شکم و زردی (زردی پوست و چشم‌ها ) به همراه دارد.
• سیروز الکلی: این عارضه با تجمع بافت اسکار در کبد همراه است و می‌تواند علائم مشابهی مانند هپاتیت الکلی ایجاد کند:
• تجمع مایع در شکم (آسیت)
• فشار خون بالا در کب
•   خونریزی در بدن 
• سردرگمی و تغییر رفتار
• طحال بزرگ شده
• نارسایی کبدی، که می‌تواند کشنده باشد.

معمولاً بیماری کبد چرب الکلی در مراحل اولیه قابل درمان است، سپس می‌تواند بدتر شده و به هپاتیت الکلی تبدیل شود. با گذشت زمان نیز ممکن است به سیروز الکلی تبدیل شود.

از دیگر انواع بیماری‌های کبد چرب می‌توان به هموکروماتوز، ویلسون، سندروم ژیلبرت، انواع سرطان‌ها مانند کارسینوم هپاتوسلولار، کلانژیوکارسینوما، اختلال در گردش خون، خونریزی غیر طبیعی، انسفالوپاتی کبدی و افزایش فشار در سیاهرگ پورت یا همان سیاهرگ دروازه‌ای اشاره کرد.

کبد چرب چه علائمی دارد؟

علائم کبد چرب به شکل‌های مختلفی ظاهر می‌شود. اگرچه ممکن است همه آنها با یکدیگر بروز نکنند. این باعث می‌شود تا شما به راحتی متوجه این بیماری نشوید. برخی از علایم این بیماری عبارتند از: 

•         خستگی و ضعف
•         درد خفیف یا پری در ناحیه راست یا مرکز شکم
•         افزایش سطح آنزیم‌های کبدی از جمله AST و ALT
•         افزایش سطح انسولین
•         افزایش سطح تری گلیسیرید

در صورت پیشرفت کبد چرب و تبدیل شدن آن به نوع NASH، علائم زیر ممکن است ظاهر شوند:

• از دست دادن اشتها
• تهوع و استفراغ
• درد متوسط تا شدید شکم
• زرد شدن چشم و پوست

علاوه بر این ممکن است این بیماری علائم ظریفی داشته باشد که در اینصورت کبد چرب در آزمایش خون تشخیص داده می‌شود. NASH معمولاً علائم واضح‌تری مانند درد شکم و احساس ناخوشی دارد. طبق تحقیقات انجام شده بین کبد چرب و ریزش مو نیز ارتباط مستقیمی وجود دارد، زیرا عدم عملکرد صحیح کبد می‌تواند بر سیستم هضم غذا وجذب ویتامین‌های محلول در چربی اثر منفی بگذارد، از آنجا که چگونگی جذب ویتامین‌ها تأثیر مستقیمی بر رشد مو دارد. این می‌تواند در نهایت با ریزش مو همراه باشد. 

این مهم است که به طور منظم برای معاینات استاندارد و آزمایش خون به پزشک مراجعه کنید. اگر کبد چرب در مراحل اولیه تشخیص داده شود به راحتی قابل درمان است.

انواع گریدهای بیماری کبد چرب را بشناسید

کبد چرب بر اساس میزان سرعت و رشد بیماری به چهار دسته اصلی تقسیم بندی شده است:

کبد چرب گرید 1

  یا همان کبد چرب ساده نام دارد. در کبد چرب گرید ۱ چربی اضافی در کبد تجمع پیدا می‌کند. اگر بیماری از گرید ۱ پیشرفت نکند، تقریبا بی‌ضرر است.این نوع بسیار حاد نیست و می‌توان با رژیم غذایی صحیح آن را کنترل کرد، زیرا تجمع چربی در سطح خارجی کبد بوده و در عملکرد کبد اختلال ایجاد نمی‌کند.

کبد چرب گرید 2

  در این حالت که استئو هپاتیت نامیده می شود. چربی به شکل تری گلیسیرید در سلول‌ها ذخیره می‌شود. این وضعیت بسیار جدی است و مراقبت‌های پزشکی و غذایی برای درمان نیاز دارد. 

کبد چرب گرید 3

  همان فیبروز کبدی است. این نوع یک شرایط حاد و بسیار خطرناک قلمداد می‌شود. به طوری که دیواره کبد و بافت‌‌های ای آن را تحت تاثیر قرار داده و می‌‌تواند به سیروز کبدی تبدیل شود. 

کبد چرب گرید 4

  در این نوع فرد دچار سیروز کبدی شده است. شانس کمتری برای عملکرد دوباره کبد وجود دارد. زخم شدن و ضعف کبد از مهمترین علائم این بیماری است.

کبد چرب را چگونه درمان کنیم؟

کبد چرب درمان دارویی خاصی ندارد و اقدامات درمانی باید در جهتی باشد که چربی‌های موجود در کبد آب شود و کبد بتواند فعالیت معمول خود را انجام دهد. مواردی که در ادامه مقاله کبد چرب چیست؟ پیشگیری و درمان کبد چرب توضیح می‌دهیم، راه‌های مختلفی وجود دارند. که به کم شدن چربی کبد کمک می‌کند.

درمان خانگی کبد چرب چگونه است؟

اصول مراقبت فردی و اقدامات خانگی برای درمان کبد چرب تغییر عادت‌های غذایی و فعالیت‌های فرد است. افرادی که مبتلا به کبد چرب هستند، باید برخی موارد غذایی را از برنامه غذایی خود حذف کنند و به جای آن خوراکی‌های دیگر جایگزین کنند.

برای درمان کبد چرب چه غذاهایی نباید بخوریم؟

اگر دنبال درمان عارضه‌ی کبد چرب هستید، اولین خوراکی که باید دور آن را خط بکشید روغن‌های حیوانی یا اسید چرب اشباع، اسیدهای چرب ترانس است. روغن‌های گیاهی مانند روغن زیتون، روغن آفتابگردان و روغن کنجد گزینه‌های مناسب‌تری برای استفاده هستند.
غذاهای فراوری شده، فست فودی و آماده به‌دلیل فرایند آماده سازی و نمک و روغن فراوان موجود در آن برای افرادی که کبد چرب دارند مضر است.
استفاده از خوراکی‌های شیرین و قند هم به دلیل این‌که در فرایند جذب به کبد آسیب می‌زند باید محدود شود.
نوشیدن الکل هم برای افرادی که مبتلا به کبد چرب هستند ممنوع است. چون الکل باعث آسیب به سلول‌های کبدی و تخزیب آن‌ها می‌شود.

برای درمان کبد چرب چه غذاهایی باید بخوریم؟

مصرف میوه و سبزیجات، فیبرها باعث ایجاد احساس سیری می‌شود و به کاهش وزن و توده‌ی چربی کمک می‌کند . به‌علاوه ویتامین c موجود در میوه و سبزیجات سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند و باعث بازسازی سلول‌های کبدی می‌شود.
استفاده از منابع حیوانی و گیاهی امگا ۳ یکی از اقداماتی است که باعث بازیابی سلامت کبد می‌شود.
منابع حیوانی مانند انواع ماهی ساردین، سالمون، ماهی تن و منابع گیاهی سرشار از امگا ۳ گردو، زیتون است.

فعالیت بدنی

ورزش کردن متابولسم پایه را بالا می‌برد و باعث از بین رفتن چربی اضافه در بدن می‌شود. به این ترتیب ورزش کردن هم باعث کاهش وزن و چربی دور شکم می‌شود و چربی وجود در سلول‌های کبدی را از بین می‌برد. بهتر است ورزش‌های هوازی را هر روز به مدت ۳۰یا ۴۰ دقیقه انجام دهید.

درمان طب سنتی کبد چرب چگونه است؟

کبد چرب و درمان آن در طب سنتی با استفاده از گیاهان دارویی انجام می‌شود. گیاهان دارویی در شکل‌های مختلف استفاده می‌شوند و باعث از بین رفتن چربی کبد می‌شود.

دمنوش گیاهی برای درمان کبد چرب

استفاده از دمنوش اصولی دارد. مثلا این‌که نباید بیش‌ ازحد استفاده شود، چون ممکن است باعث عوارض شود، با داروهای دیگری که استفاده می‌کنید تداخل نداشته باشد و در صورت بارداری نباید از دمنوش گیاهی استفاده کنید. برای تهیه دمنوش‌ها حتما از حرارت غیر مستقیم استفاده کنید و دمنوش را در همان روزی که تهیه می‌کنید استفاده کنید و برای روز بعد آماده نکنید.

انواع دمنوش مورد استفاده برای درمان کبد چرب شامل موارد زیر است.

• دمنوش مریم گلی
• دمنوش شاه‌تره
• دمنوش قاصدک
• دمنوش گل داودی
• چای سبز
• دمنوش زردجوبه
• عرقیات گیاهی برای درمان کبد چرب

علاوه بر دمنوش در طب سنتی استفاده ازعرقیات گیاهی هم توصیه می‌شود.

• عرق کاسنی
• عرق خارشتر
• عرق شاه‌تره
• عرق رازیانه
• عرق خارمریم

روزانه دو مرتبه و هربار یک فنجان از این عرقیات بخورید. می‌توانید دو یا سه عرق گیاهی را با هم مخلوط کنید و استفاده کنید.

توصیه‌های دیگر طب سنتی شامل موارد زیر است.

علاوه بر مواردی که گفتیم متخصصان طب سنتی بر استفاده از خاکشیر برای پاکسازی کبد از سموم تاکید دارند. خاکشیر را می‌توان به شکل بوداده صبح‌ها ناشتا استفاده کرد یا شربت آن را تهیه کرد.
سماق یک ادویه‌ی موثر در پاکسازی کبد از سموم، چربی و مواد زائد است.
موم عسل با خاصیت ضد سرطانی و ضد التهابی می‌تواند درمان موثری برای کبد چرب باشد.
سرکه سیب خاصیت آنتی اکسیدانی دارد و به‌خصوص در درمان کبدچرب الکی بسیار موثر است.

چگونه از بروز کبد چرب پیشگیری کنیم؟

بیماری کبد چرب با راهبردها و اقدامات پیشگیرانه‌ی ساده قابل کنترل است. موارد زیر راه‌های حفظ سبک زندگی سالم و  پیشگیری از کبد چرب است. .

• وزن متعادل داشته باشید.
• حداقل ۳۰ دقیقه در روز ورزش کنید.
• الکل و سیگار را ترک کنید.
• خودسرانه دارو مصرف نکنید.
• مصرف چربی‌های اشباع، چربی‌های ترانس و کربوهیدرات‌ها را کم کنید و سبزیجات، میوه را جایگزین آن‌ها کنید.
• میزان فشارخون، قند و چربی خون را کنترل کنید.